Terwijl de Belgen zich klaarmaken om de Rode Duivels toe te juichen, brengt het internationaal rapport ‘Foul Play’ aan het licht dat Adidas en Nike hongerlonen betalen aan de duizenden vrouwen die de voetbalshirts en schoenen van de voetballers en supporters naaien. In Indonesië verdienen kledingarbeiders tussen de 82 en 200 euro per maand, terwijl dat minstens 363 euro per maand zou moeten zijn. Een kwestie van prioriteiten stellen, want de budgetten voor marketing en sponsoring zijn in 10 jaar tijd verdubbeld. 

Het WK is het hoogtepunt van de strijd tussen adidas en Nike om sponsorcontracten binnen te halen. Samen sponsoren ze 22 van de 32 teams. Het contract met de Duitse nationale ploeg breekt alle records: de wereldkampioen krijgt 65 miljoen euro per jaar van adidas tot het volgende WK, maar liefst 3 keer meer dan wat ze tot vorig jaar kregen. De Franse nationale ploeg volgt op een afstandje, met een jaarlijks contract met Nike van 50,5 miljoen euro.  Hoeveel de Koninklijke Belgische Voetbalbond  krijgt van adidas is niet bekend.

Kledingarbeiders en leveranciers krijgen steeds kleiner deel van de koek

De lonen van de arbeiders in hun toeleveringsketens volgen de opwaardse trend van de sponsorcontracten niet. Het ‘Foul Play’ rapport vergelijkt de huidige productiekosten van Nike en adidas sportschoenen met die van 25 jaar geleden. Het deel van de winkelprijs dat bij de arbeiders belandt ligt 30% lager dan in de vroege jaren ’90. Ook de leveranciers krijgt een veel kleiner deel van de koek. De winstmarges zijn er dan weer wel op vooruit gegaan.

Een groot deel van de sportkleren en –schoenen van Nike en adidas wordt geproduceerd in Indonesië waar kledingarbeiders – waarvan 80% vrouwen -  tussen de 82 en 200 euro per maand verdienen. Volgens berekeningen van Asia Floor Wage bedraagt een leefbaar loon in Indonesië minstens 363 euro per maand. Sommige kledingarbeidsters verdienen niet eens het wettelijke minimumloon.

Loonakkoord in Indonesië

Vakbonden en ngo’s roepen daarom adidas en Nike op om leefbare lonen mogelijk te maken in de toeleveringsketen. 10 jaar geleden al beloofden ze daar onderhandelingen over op te starten. In 2011, na 3 jaar onderhandelen, ondertekenden Nike, adidas en 4 andere sportmerken, vakbonden en leveranciers het Indonesië Protocol voor Vakbondsvrijheid. De ondertekenaars spraken af om later ook onderhandelingen op te starten over lonen en contracten. 10 jaar na de start van de onderhandelingen blijven de sportmerken weigeren om het proces dat opgestart werd in 2008, verder te zetten.       

De Schone Kleren Campagne en Éthique sur l’étiquette herinneren adidas en Nike samen met de Indonesische vakbonden aan hun beloften en sporen hen aan om zo snel mogelijk de onderhandelingen opnieuw op te starten. Er is duidelijk geen tekort aan middelen. Als Nike en adidas de sponsorcontracten op het niveau van 2012 gehouden hadden, zouden ze genoeg geld bespaard hebben om leefbare lonen te garanderen voor de werknemers in hun belangrijkste productielanden China, Vietnam, Indonesië en Cambodja gedurende één jaar.

Raja Siregar, van de Indonesische vakbond Garteks, zegt: “We eisen een nieuw Protocol over lonen. Merken moeten hun aankooppraktijken veranderen omdat ze een impact hebben op de arbeidsomstandigheden. Wetende dat de arbeidskost van een sportshirt made in Indonesië maar 1% bedraagt van de kostprijs, lijkt het me logisch dat de lonen wat kunnen opgekrikt worden. Maar tot nu toe weigeren de sportmerken om met ons aan tafel te gaan zitten.”

Foto: Charles Fox voor Wereldsolidariteit